Wat de Yi Jing ons vandaag te bieden heeft

De 2500 jaar oude Chinese klassieker Yi Jing (het ‘Boek der Verandering’) wordt beschouwd als een van de belangrijkste boeken ter wereld. Het boek werd gebruikt om voorspellingen te doen, maar het is ook een filosofisch meesterwerk, met als centraal thema de filosofie van yin en yang, een filosofie die ook centraal staat in Tai Chi en Qigong. De Yi Jing biedt dan ook verrassend veel nuttige inzichten in deze bewegingskunsten, en zelfs in het hoe en waarom van het leven als geheel.

Orakel

De Yi Jing is in de eerste plaats een orakelboek. Door muntjes of takjes op te gooien krijg je een antwoord op een willekeurige vraag in de vorm van een hexagram, dat is een combinatie van 6 lijntjes, die ofwel yin zijn ofwel yang. Er bestaan 64 hexagrammen.

Orakels zijn zo oud als de mensheid. Voor kritische, rationele mensen zoals wij lijken ze primitief, wat ver gezocht en volledig in tegenspraak met de wet van oorzaak en gevolg.
De beroemde Zwitserse psychiater Carl Gustaf Jung vond dat echter net heel opwindend. In zijn voorwoord op de Yi Jing beschrijft hij hoe elk moment wordt bepaald door een samenspel van veel verschillende krachten. Elke gebeurtenis die daarvan het resultaat is, draagt de sporen van al deze krachten en wijst er de weg naar.
Als je het zo bekijkt, is er een intens samenspel van het gooien van muntjes, de vraag van de vraagsteller en de situatie die de inhoud is van de vraag. Ze zijn één geheel en onthullen elkaar.

Yin en yang

Belangrijker nog dan het praktische nut als orakelboek, bevat het boek de basisbouwstenen van het Chinese denken, en in zekere zin zelfs van de hele mensheid. Zo beschrijft het bv. feilloos het binaire systeem dat vandaag niet alleen de basis is van Tai Chi en Qigong, maar ook van elke computer: nul of één, yin of yang.

Ook ons zenuwstelsel functioneert op die manier. Neuronen reageren op een impuls of ze reageren niet. Al onze waarnemingen zijn dus eigenlijk gebaseerd op kleine ja’tjes en kleine nee’tjes, in elke mogelijk denkbare variatie.
Met lichte overdrijving zou je dus kunnen zeggen dat alles wat je nu hoort, ziet, ruikt en proeft op een bepaalde manier omschreven wordt in de Yi Jing.

Ecologie

Yin en yang zijn tegengesteld aan elkaar, maar eigenlijk veronderstellen ze elkaar. Ze hebben elkaar nodig. Goed en wel beschouwd zijn ze één. Het zien van die eenheid is voor de menselijke geest niet eenvoudig, maar wel ongelofelijk belangrijk, zeker in versnipperde tijden zoals de onze.
In de derde eeuw voor Christus zei de Chinese filosoof Zhuangzi al dat bijen en bloemen onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Zonder bijen bestaan er geen bloemen en zonder bloemen bestaan er geen bijen. Ze zijn één.
Dat systeem van onderlinge afhankelijkheid (en ecologisch oerbesef avant la lettre) is de kern van de Yi Jing. In de Chinese visie op de natuur ontstaan alle dingen samen. Er is een wisselwerking tussen alles. Alles hangt af van alles.

Goed en kwaad

Welk antwoord je ook krijgt van de Yi Jing, er bestaat geen goed of kwaad. Er is immers steeds nieuw licht aan het einde van de nacht.
Yin en yang, wit en zwart, leven en dood gaan samen.
En toch proberen we als mensen het goede altijd te onderscheiden van het kwade, ook al weten we dat je een spel niet kan winnen als er niemand verliest, en omgekeerd. Het zou trouwens erg saai worden als je altijd wint of verliest.

Verandering

Iedereen die dagelijks dezelfde weg neemt naar huis of naar het werk weet dat alles steeds anders is. Geen weg is twee keer dezelfde. Dat maakt het bestaan enerzijds spannend en opwindend en anderzijds soms ook wel een beetje beangstigend.
De Yi Jing helpt ons om verandering te zien als groei, niet als bedreiging. Geen van de antwoorden van de Yi Jing is statisch. Ze zijn steeds in een staat van voortdurende overgang en beweging. Dat maakt het allemaal heerlijk dynamisch, licht en relatief, net als Tai Chi…