Waarom Tai Chi een kunst is

Volgens sommigen is Tai Chi een krijgskunst, voor anderen een bewegingskunst, een sport, meditatie of ontspanningstechniek. Bijna iedereen is het er echter over eens dat Tai Chi mooi is om naar te kijken. Het begeestert, verwondert, hypnotiseert bijna, net zoals een mooi schilderij, muziekstuk of andere vorm van kunst.

Ik vind het heerlijk om naar Tai Chi te kijken. Het is ontspannend, verdiepend, fascinerend en verwonderlijk. Het is zoals kijken naar een dansvoorstelling, een theaterstuk of een andere vorm van kunst. Dat heeft zeker te maken met de ontspanning van de deelnemers, maar het is meer dan dat.

Regeltjes

Tai Chi is een vorm van kunst die zoals andere vormen barst van de conventies, regeltjes en afspraken. Elke Tai Chi-vorm kent strikte instructies over houding, manier van bewegen enz…, net zoals bv. muziek en schilderkunst allerlei geschreven en ongeschreven regels kennen.
Het is goed om gebruik te maken van die regels om dieper door te dringen in de kunst. Ze helpen je om lagen in jezelf aan te boren die je misschien al lang vergeten was, houdingen die je van alles doen voelen dat anders verborgen zou blijven.
En zoals bij alle kunstvormen is het goed om de regeltjes los te laten zodra ze voldoende zijn geïntegreerd. Zoals een muzikant zich pas vrij kan voelen als veel handelingen geautomatiseerd zijn of een danser niet meer over elke pas moet nadenken.
Dan hebben de regels hun werk gedaan. Ze hebben je verder gebracht dan je dat zelf zou kunnen. Van daaruit kan je tot volle expressie komen.

Expressie

De kracht komt uit de aarde en de benen, wordt gestuurd en begeleid door de Dantian (het middel) en komt tot expressie in de handen. Deze oeroude tekst, die generaties lang mondeling werd overgedragen van leraar op leerling, zegt het eigenlijk allemaal: Tai Chi is een vorm van expressie. Je handen zijn zoals het penseel van de schilder, zoals de viool van de muzikant. Je brengt er iets mee tot uitdrukking. Iets van het onzegbare, van hetgeen ons overstijgt. Iets dat geen woorden nodig heeft, gewoon omdat er geen woorden voor zijn. Of zoals de Franse schilder George Bracke het ooit zei: ‘Al wat in de kunst belangrijk is, ligt voorbij de woorden’.

Collectief

Tai Chi doe je meestal in groep, ook al kan je zowat alles ook helemaal in je eentje ontdekken. Het belang van een groep voor ons welbevinden is voor iedereen wel duidelijk. Het collectieve aspect van Tai Chi draagt echter ook bij tot het artistieke. Wanneer mensen samen bewegen, in harmonie, afgestemd, één met elkaar… dan ontstaat er iets dat op kunst lijkt.
Een mens die zich verheft boven zijn individualiteit boort een andere dimensie aan. Een meer universele dimensie, iets wat we allemaal herkennen. Wanneer zoiets gecommuniceerd wordt met een publiek, noemen we dat meestal kunst.

Individueel

Vreemd genoeg is er in die samenhorigheid, in dat bewegen als één organisme, geen sprake van het verlies van individualiteit. Er is geen eenheidsworst. Er zijn immers zo veel expressies van Tai Chi als er mensen zijn; iedereen doet een zelfde vorm op zijn of haar eigen manier. Dat is de ware zin van expressie: je drukt iets uit van wie je bent, van wat je beleeft, van jouw deel zijn van het grotere geheel. En dat is uniek.