Wat Tai Chi ons leert over man en vrouw zijn

Iedereen die wel eens wat dieper nadenkt over de Chinese concepten Yin en Yang, komt vroeg of laat tot de vaststelling dat al het donkere, passieve en negatieve ook vrouwelijk is. Het is een ongemakkelijke gedachte, die maakt dat veel mensen heel de yin-yang filosofie met onbegrip en weerzin wegduwen. Lao Zi, de oervader (of -moeder?) van het Daoïsme, zou er niet wakker van liggen.

Ik voel me steeds wandelen op heel glad ijs wanneer iemand tijdens een Tai Chi les een vraag stelt over de filosofische begrippen yin en yang. Telkens weer aarzel ik om te vermelden dat yin vrouwelijk is en yang mannelijk. Na eeuwen van ongelijkwaardigheid tussen man en vrouw wil je immers de sfeer niet verpesten met Chinese uitspraken als ‘Het vrouwelijk principe is negatief, passief en breekt alles af’…

Voetbinden

Volgens de Chinese onderzoekster Zhu Qinghua van de Beijing Capital Normal University werden de begrippen yin en yang door de eeuwen heen vaak misbruikt om vrouwen onder de knoet te houden.
Zo correspondeert het yin-principe met de binnenkant en het yang-principe met de buitenkant. Hieruit ontstond de overtuiging dat mannen de ‘meesters van de buitenwereld’ zijn en vrouwen de ‘meesteressen van de binnenwereld’ (男主外，女主内). Dat ging zo ver dat vrouwen niet mochten deelnemen aan het sociale leven buitenshuis. Het meest extreme voorbeeld hiervan is de barbaarse praktijk van het voetbinden, waarbij de voeten van jonge vrouwen gebroken werden en ingebonden, zodat ze niet meer veel verder dan de keuken konden stappen.

Verleuking

De moeilijkheid voor mensen met een westers denkpatroon is om het negatieve te zien als een aanvulling op het positieve, en andersom.
De begrippen yin en Yang zijn complementair. Het ene is m.a.w. niet belangrijker dan het andere. Ze hebben elkaar nodig, want anders is er geen leven. Net zoals man en vrouw.

We denken vaak dat alles mooi, leuk, actief en dus yang moet zijn. Hierbij gaan we voorbij aan de diepgang van yin, van stilte, van lelijkheid en pijn, van de duisternis van de nacht. Het is wat Dirk de Wachter de ‘verleuking’ van de maatschappij noemt.

Man en vrouw

De principes van yin en yang zijn echter niet zo star en statisch als mensen ze gemaakt hebben. Vaak zien we de zwarte bol in het midden van het witte visje (en de witte bol in het zwarte visje) over het hoofd. Die bollen zeggen ons dat beide krachten elkaar in zich dragen. Ze zijn dus onlosmakelijk met elkaar verbonden. Ze zijn ook veranderlijk, trekken elkaar aan en gaan constant over in elkaar. Iets kan dus op dit moment yin zijn en op het andere moment yang.
Het enige wat echt telt, is dat ze met elkaar in evenwicht zijn. Zodra een van de twee gaat overheersen, krijg je ziekte, oorlog en andere rotzooi.

Mannen zijn dus niet zomaar yang en vrouwen yin. We zijn niet het ene of het andere. We zijn onvolledige mensen die zoeken naar volledigheid. We zijn man en vrouw, vrouw en man. Dat potentieel tot volledigheid, heelheid of heiligheid hebben we allemaal in ons. We hebben allemaal de Taiji in ons, en dat is het dynamische spel van twee elkaar aanvullende tegenpolen.

Dao De Jing

De Dao De Jing, het meest bekende werk uit de yin-yangfilosofie, beschrijft het in hoofdstuk 28 zo:

Ken het mannelijke
en koester het vrouwelijke.
Zo word je de rivier van de wereld.
De rivier van de wereld,
altijd deugdzaam en onwankelbaar,
zo keer je terug naar het oorspronkelijke bewustzijn van een kind.

Ken het witte
en koester het zwarte.
Zo word je een voorbeeld voor de wereld.
Een voorbeeld voor de wereld,
altijd deugdzaam en onfeilbaar,
zo keer je terug naar het oorspronkelijke bewustzijn van de Wuji.