De wondere wereld van fascia en Tai Chi

De meeste mensen die al wat langer Tai Chi, Qigong of andere Chinese bewegingskunsten doen, kennen de gewaarwording van ontspanning, interne beweging en verbondenheid. Het wordt steeds duidelijker dat deze heerlijke effecten veroorzaakt worden door het ontspannen en stimuleren van de fascia.

Een tijdje geleden oefenden we op innerlijke structuur. Iemand duwde zachtjes op verschillende delen van mijn lichaam om de stevigheid van mijn structuur te testen. Ik merkte onmiddellijk een zwakte in mijn schouder. Het was lang zoeken en proberen, maar uiteindelijk verbond ik mentaal mijn elleboog met mijn zonnevlecht, alsof er een brug van ontspanning werd gemaakt over de schouder heen, waardoor mijn schouder merkbaar versterkte.

Ik herstelde de eenheid in mijn lichaam.
Zoveel was duidelijk, maar de eenheid van wat?

Fascia

Elk orgaan, elke spier en zelfs elke zenuwbaan wordt omgeven door een netwerk van bindweefsel dat we fascia noemen. Het ziet er een beetje uit als een spinnenweb, maar dan gemaakt van dicht op elkaar gepakte, holle strengen collageen gevuld met vloeistof.

Vroeger zagen wetenschappers fascia louter als opvulling en schokdemper. Intussen heeft men vastgesteld dat deze structuur zowat elk aspect van je lichaam beïnvloedt en dat het een groot aandeel heeft in het ontstaan van allerhande klachten en aandoeningen.

Ontspanning

De fascia is een soort elektrisch communicatiesysteem. De ontspanning die je ervaart wanneer je Tai Chi of Qigong doet maakt dat de fascia die elektrische informatie ongehinderd kan doorgeven. Die informatie is trouwens wat Chinezen Qi of levensenergie noemen.

Om die Qi vrij te laten stromen, moet de fascia vrij zijn van spanning en blokkades. Ontspannen dus. Dat kan je doen door je huid (en de onderliggende fascia) lichtjes te rekken en te strekken. Alle structuren bewegen dan mee. Sommige Tai Chi beoefenaars ervaren dit als een ballon-gevoel. Hoe meer je vertrouwd raakt met die diepe ontspanning, hoe gevoeliger je wordt voor de interne beweging van de fascia.

Interne beweging

Vanuit zijn ruime ervaring met interne beweging omschrijft de Antwerpse osteopaat Jan Guetens het zo: ‘De fascia is de brug tussen het fysieke en het energetische lichaam. Door de interne beweging van de fascia te herstellen, gaat tegelijk de energie vrijer doorstromen. Trage en bewuste oefeningen zoals Tai Chi zijn een ideale manier om die interne beweging te leren ervaren en te versterken.’

‘Eigenlijk kunnen alle trage en zachte oefeningen hiervoor dienen. Laat je meevoeren met de trage beweging, alsof ze van binnenuit ontstaat. Het lijkt alsof je wordt bewogen, alsof je lichaam het overneemt. Dat brengt je op het ritme van de interne beweging, het eigen ritme van de fascia. Je laat de uitwendige beweging overeenstemmen met die interne beweging. Oefen zo vaak dezelfde beweging tot je het gevoel hebt dat de beweging moeiteloos, vanzelf ontstaat.’

Een mooie toepassing van deze interne beweging is spontane Qigong.

Verbondenheid

‘Wanneer een deel beweegt, beweegt het geheel’, staat in de klassieke Tai Chi teksten.
Veel moderne mensen ervaren hun lichaam echter niet als een verbonden geheel. We leven grotendeels vanuit ons hoofd en onze handen en armen, vandaar de vele spanningsklachten in schouders en nek. Als je denkt aan kracht, denk je wellicht eerder aan een sterke biceps dan aan een goed geïntegreerd en verbonden lichaam, toch? Nochtans geeft verbondenheid oneindig veel meer kracht dan opgepompte spieren.

Fascia zit vol receptoren die continu aangeven waar we ons in de ruimte bevinden, wat onze lichamen doen en hoe ze het doen. Hoe meer je hier voeling mee krijgt, hoe vloeiender en meer verbonden je beweging wordt.