Dualistisch denken is wellicht zo eigen aan de mens dat het ons als soort onderscheidt van andere levende wezens op deze planeet. Het maakt ons tot wie we zijn. En toch is het een bron van lijden, strijd en oorlog. Het is dus niet verwonderlijk dat iedereen, bewust of onbewust, streeft naar heelheid en eenheid: het overstijgen van de dualiteit.

Toen ik jong en onbezonnen was, met het hoofd in de wind en het hart vrij en roekeloos, vond ik het wel eens fijn om elk gevoel of elke gedachte aan te vullen met zijn tegendeel. ‘Ik voel me goed’ werd dan ‘Ik voel me goed en slecht’. ‘Het is mooi weer’ werd ‘Het is mooi maar ook vies weer’.
Dat op het eerste zicht idiote gedachtenspelletje bracht me na een tijdje in een soort niemandsland, een zone waar alle gedachten overbodig werden, waar de enige zinvolle uitspraak over het leven was dat er geen uitspraak mogelijk was. En zelfs dat niet. En dat ook niet. Enzovoort…

Oosterse godsdiensten

We leven in een maatschappij waar dualiteit hoogtij viert. De strijd tussen Goed en Kwaad is niet alleen het hoofdthema van veel Amerikaanse films en TV-series, maar ook onze eigen Europese cultuur, denken en religie bulken ervan.
Dat het stappen uit de dualiteit niet onmogelijk is, bewijzen een aantal oosterse filosofieën en godsdiensten, waar het een inherent onderdeel is van hun praktijk. Via allerlei technieken trachten ze los te komen van het onderscheid tussen goed en kwaad, lichaam en geest, jezelf en de ander, enz.

In het Boeddhisme is ware onthechting gelijk aan het overstijgen van de dualiteit. Het is niet ‘ik wil niet lijden’, ook niet ‘ik wil lijden’, maar wel dat je je niet meer identificeert met beide. Door de identificatie los te laten, overstijg je de dualiteit. Nergens in de Boeddhistische overlevering spreekt Boeddha trouwens over goed en kwaad.

Ook voor Hindoes is de dualistische wereld van mooi en lelijk, goed en kwaad slechts een illusie (Maya). Een eenduidig, puur eenheidsbewustzijn is de enige werkelijkheid.

Bij het zien van het meest bekende symbool van het daoïsme, het Tai Chi symbool (Taiji Tu), denken de meeste mensen aan ‘yin en yang’. Dat klopt slechts gedeeltelijk. De Taiji is geen dualistisch begrip. Het is de eenwording van de tegenstellingen. Niet ‘yin en yang’, maar ‘yinyang’ of ‘yangyin’. Het is dus geen symbool van dualiteit, maar wel van eenheid.
Meer over de dynamiek tussen yin en yang vind je in dit artikel.

Hemel en Aarde

Een ander begrip uit het daoïsme, dat ook vaak gebruikt wordt in Tai Chi en Qigong, is de Drie Schatten: Aarde, Mens en Hemel.

De zwaarte en compactheid van de Aarde vinden we in het lichaam in de stevigheid van de benen, maar ook in de buikorganen die verantwoordelijk zijn voor de meer aardse processen zoals vertering en voortplanting.

De onmetelijke ruimte van de Hemel en de kosmos vertaalt zich in de lichtheid en luchtigheid van onze gedachten, maar ook van de bovenste regionen van het lichaam: longen (vol lucht) en hart (lichtvoetig en luchthartig, en niet bezwaard, in het beste geval).

Daar tussenin bevindt zich de Mens, die de beide extremen in zich verenigt.

Tai Chi en Qigong

Al eeuwen lang worden de bewegingskunsten Tai Chi en Qigong gebruikt als instrument om de eenheid te herstellen en dus de dualiteit te ontstijgen.
Door de kruin recht en licht te houden, te benen zwaar en het middel beweeglijk, verbinden we de Drie Schatten met elkaar. We verbinden Aarde en Hemel in wie we zijn als Mens.
En dat is één geheel.
In wezen is mens zijn dus het ontstijgen van de dualiteit. Het is eenheid, heelheid, en dat weten we -deep down- maar al te goed.

En deel je ervaring hieronder met anderen. Zo leren we van elkaar!

Showing 3 comments
  • Francine Capron
    Beantwoorden

    Wel bedankt om dit gevoelige onderwerp met ons te delen Kris; jouw jeugdervaring en de bevinding uit verschillende werelddelen. Voor mij lijkt het een collectieve matrix dat het lijden veroorzaakt en waar we ook deel van uitmaken. Maar soms met meditatie lijk ik hieruit te komen, zoiets als een ontsnappingsroute? Zeker weten: Tai chi en Qigong brengen heel wat in beweging hé.

  • Jef Michiels
    Beantwoorden

    Beste Kris , ik heb met heel veel aandacht en genoegen je bijdrage gelezen over “ van dualiteit naar éénheid “ ! Je hebt overschot van gelijk dat de Oosterse wijsheidstradities daar heel veel verder in staan dan ons éénzijdig dualistisch denken , en ook ons westers materialistisch en reductionistisch denken .
    Ik weet niet of je vertrouwd bent met , of je hem kent : Saswitha ( “ levend water “) , de erenaam die Josia of Jan Rijks heeft gekregen van zijn leraren . Hij is de stichter en oprichter van de allereerste yogaschool en opleidingsinstituut , begin de jaren ‘50 in Nederland . De man heeft een indrukwekkende biografie , en een zeer uitgebreide kennis én ervaring van het Oosten , religies , tradities . Ook Chinese ! Al die kennis en ervaring , én levensstijl , heeft hij verwoord in zijn meesterwerk : “ Swabhawat “ . Dit heeft hij geschreven op aandringen en verzoek van zijn leerlingen . Ook de werken “ Dood gaan , Dood zijn “ en “ Tapas “ zijn van zijn hand . Ik heb deze werken in de jaren ‘70 gekocht in mijn studententijd . Nu zijn deze boeken alleen nog 2-de hands te koop tegen schandalig hoge woekerprijzen . Ik ben zijn boek “ Swabhawat “ voor de zoveelste keer beginnen lezen , een soort denktraining . Ook Saswitha schrijft veel over dit thema van dualistisch denken en éénheidsdenken . Hij noemt mensen “ verschildenkers “ , het verschil tussen tegenstellingen . En dan de gelijkmaking ! In het voorwoord vernoemt Drs. Cohen zijn figuur en werk als in de toekomst één van de universele schrijvers van wereldliteratuur , waarvan het buitengewone ontzaglijke belang nog moet doorbreken en erkend worden . Weinig mensen kennen hem of hebben hem gelezen . In Nederland heeft er tot onlangs een Saswitha-school bestaan . Beste Chris , van harte dank voor je boeiende en inspirerende schrijfsels ! Met heel veel waardering en erkenning , hartelijke groetjes van Jef Michiels en Ria .

Leave a Comment