Hoe Tai Chi je leert je grenzen te respecteren

Een vaak gehoorde vraag bij studenten van Rust in Beweging is of Tai Chi en Qigong je kunnen helpen om bewust te worden van je eigen fysieke grenzen. Dat lijkt misschien evident, maar dat is het zeker niet voor iedereen. Ik denk dat iedereen wel eens ‘in het rood’ gegaan is, in het beste geval bewust, maar vaak ook zonder het goed en wel te beseffen.

Een tijdje geleden ging ik een hek bouwen in de tuin. Een heel leuk project. Tot het op een gegeven moment ook een heel zwaar project bleek te zijn. Ik was nog niet halfweg en mijn rug deed zich al voelen. Een hele reeks oude gewoonten en overtuigingen kwamen me ter hulp: ‘nog eventjes’, ‘een tandje bijsteken, ‘je kan het als je maar wil’, maar ook de bekende ‘als je aan iets begint moet je het afmaken’.

Alles behalve het in volle waarheid doorvoelen van de pijn…
Die kwam natuurlijk de dag nadien. In alle hevigheid.
Ze maakte me een en ander duidelijk, onder andere dat mijn hek nog even op zich zou moeten laten wachten.

Tai Chi wordt meer en meer ingezet als aanvullende therapie bij pijnklachten. De laatste jaren werd uitgebreid onderzoek gepubliceerd over de impact van Tai Chi op fibromyalgie, reumatische aandoeningen of lage rugpijn.

Door Tai Chi te doen wordt het een pak makkelijker om je grenzen aan te voelen, door ze te erkennen, maar ook door de kwaliteit van je aandacht en de traagheid van de bewegingen.

Erkenning

Er zijn vele manieren om om te gaan met pijn: negeren, wegredeneren, een beetje bewegen om de pijn te verlichten, verwarmen of afkoelen, ademen naar de pijn, en natuurlijk medicatie.
Alles om de pijn weg te werken, liefst zo snel mogelijk.
Toch is erkenning van pijn een zeer waardevolle eerste stap. Het brengt de pijnsignalen helemaal in het bewustzijn, in het hier en nu. Zo kan de pijn zijn informatie prijsgeven, of het nu is dat je meer moet drinken of een andere matras nodig hebt of dat er een emotionele lading in de weg zit.

Hier en nu

Hier en nu is uiteraard het enige wat echt bestaat. Je kan niet ergens anders zijn dan waar je nu bent. Je kan ook niet in de toekomst of in het verleden leven. Terwijl je dit leest, is er eigenlijk alleen maar het lezen en het gewaar zijn van wat er hier en nu gebeurt. En toch gebeurt er waarschijnlijk van alles in je geest, alsof je in een parallelle wereld leeft, los van de realiteit.
Zo zijn we vaak niet helemaal waar we zijn. Onze aandacht is verdeeld. Dan zijn we ons niet helemaal bewust van de grenzen die ons lichaam ons elk moment, hier en nu aangeeft.

Tai Chi en Qigong, maar natuurlijk ook meditatie en mindfulness, trainen je aandacht. Je wordt alerter, zowel voor de uiterlijke wereld als voor je innerlijke wereld. Zo word je je meer bewust van je fysieke en psychische grenzen.
Die aandachtstraining is natuurlijk een leerproces. Door regelmatig te oefenen en je aandacht keer op keer weer ‘bij de les’ te houden, creëer je nieuwe gewoonten. Je zenuwstelsel maakt nieuwe synapsen, zodat alertheid terug een tweede natuur wordt.
Als regelmatig oefenen je minder goed afgaat en je jezelf eerder tot de ‘luiere’ beoefenaars rekent, lees dan zeker ook dit artikel.

Traagheid

Heb je wel eens een wandeling gemaakt tegen halve snelheid? Je ziet meer, je hoort meer, je voelt meer. Een buurt waar je elke dag langsgaat ziet er plots helemaal nieuw uit, alsof je er voor de eerste keer komt.
Als je traag genoeg beweegt, word je je makkelijker bewust van wat je doet. Je voelt de coördinatie van alle delen van je lichaam, de kwaliteit van je ademhaling, de aard van je concentratie, eventuele spanningen en blokkades en je voelt levensenergie (qi) in de bewegingen. En natuurlijk je grenzen. Die zijn een heel pak minder duidelijk wanneer je snel beweegt.