Wat is het fijn om na een lange winter je schoenen uit te doen en het warme lentegras onder je blote voeten te voelen! Maar is het ook slim?
Wat zijn de voor- en nadelen van Tai Chi en Qigong (en andere sporten) op blote voeten?
En als je graag schoenen draagt, welke zijn dan het meest geschikt voor deze sporten?
Ik heb het altijd heerlijk gevonden om op blote voeten rond te lopen. Ook Tai Chi en Qigong vind ik fijner en diepgaander zonder schoenen. Toch heb ik me door verschillende, vooral Chinese leraren bang laten maken voor dat rechtstreekse contact met de aarde.
Nu de zomer zich (voorzichtig) aankondigt komt de vraag weer in me op: uit met die schoenen?
Of toch maar niet?
Blote voeten
In zijn boek Running Barefoot schrijft de Amerikaanse atleet Michael Sandler dat mensen die hardlopen op blote voeten minder vaak kwetsuren oplopen. Voeten zijn immers als supercomputers: ze vergaren constant informatie uit de grond en geven die door aan de hersenen. Schoenen (‘voetgevangenissen’, volgens sommige blotevoeten-fanatici) blokkeren uiteraard een groot deel van die informatiestroom. Daarom maak je met schoenen meer kans om je evenwicht te verliezen of je voet om te slaan dan zonder.
Een andere deskundige op het gebied van blote voeten is de bioloog Daniel Howell van de Liberty University in Lynchburg (VS). Volgens Howell is het risico op aandoeningen en kwetsuren vele malen groter wanneer je schoenen draagt dan wanneer je blootsvoets loopt. Hij beweert dat 90% van de aandoeningen die podologen behandelen toegeschreven kunnen worden aan het dragen van schoenen.
Toch is hij geen fanatieke tegenstander: “Schoenen zijn ideaal om te dragen in een aantal welomlijnde situaties, bijvoorbeeld bij bepaalde sociale gelegenheden, wanneer het erg koud is of op plaatsen waar veel glas ligt of andere scherpe voorwerpen.”
Ondanks dat draagt de ‘barefoot professor’ al tien jaar lang nauwelijks schoenen, zelfs niet tijdens zijn colleges.
Toch schoenen?
Ondanks de vele voordelen van blote voeten, is Tai Chi of Qigong op blote voeten voor heel wat mensen moeilijk of zelfs af te raden.
Schoenen bieden je allereerst steun en houvast, wat een pak veiliger is, zeker voor mensen met een wankel evenwicht. (Meer over evenwicht en lichaamsgevoel lees je hier).
Schoenen bieden uiteraard ook bescherming tegen glas, scherpe voorwerpen en niet te vergeten teken of andere vervelende beestjes.
Een goede schoen absorbeert ook schokken en daar heeft heel het lichaam baat bij. Schokken belasten immers je beenderen, ligamenten en gewrichten.
Vanuit Chinees oogpunt blokkeert koude de ‘vrije stroom van Qi, bloed en vloeistoffen’. De Borrelende Bron (yongquan) zit ongeveer in het meest holle deel van de voetzool. Hier stijgt de nierenergie op in het lichaam. Als kou hier binnendringt, voelt heel je lichaam koud aan. 
Ook vocht kan het lichaam binnendringen en ziekte of pijn veroorzaken, zeker voor mensen die al kampen met gewrichtsproblemen.
Tenslotte zijn schoenen belangrijk voor mensen met diabetes. Wondjes aan de voeten zijn voor hen vaak moeilijk te genezen en kunnen leiden tot serieuze ontstekingen.
Schoenen voor Tai Chi en Qigong
Er zijn heel wat schoenen op de markt die speciaal voor Tai Chi en Qigong werden ontworpen, maar hoogst waarschijnlijk hoef je helemaal niks nieuws aan te schaffen. Gewone sportschoenen of andere platte schoenen zijn meestal voldoende.
De ideale schoen voor Tai Chi of Qigong is plat, buigzaam, licht, met een dunne, stoffen of leren zool.
plat – Schoenen met een hiel zijn minder geschikt omdat je er iets moeilijker je evenwicht op kan bewaren. Ook veranderen zulke schoenen de structuur van je lichaam en dus je manier van bewegen.
buigzaam – Bij veel Tai Chi-bewegingen ga je je voeten afrollen. Met al te stijve schoenen zoals wandelschoenen is dat erg moeilijk. Bovendien wil je zo veel mogelijk contact met de grond.
licht – Zeker voor die Tai Chi-vormen waarbij je veel benen- en voetenwerk doet (kicks) is het belangrijk om geen blok aan je been te hebben.
dunne, stoffen of leren zool – Dunne zolen geven je meer informatie vanuit de grond en dus beter evenwicht. Rubberen zolen zijn vaak heel buigzaam, maar hebben als nadeel dat je er te veel grip mee hebt. Bij Tai Chi ga je vaak roteren met een hiel op de grond,. Voor beginners geeft dat met een rubberen zool soms te veel druk op de knieën.
genoeg steun – ook in de breedte, voor extra evenwicht
Conclusie
Tai Chi en Qigong beoefenen op blote voeten blijft een fantastische ervaring. Het verhoogt zeker het plezier en de weldadige effecten ervan. Toch is het belangrijk om voorzichtig te zijn, zeker als je fragiele voeten hebt, moeite hebt met evenwicht, breekbare botten of gewrichten hebt of als je heel gevoelig bent voor kou.
Het allerbelangrijkste is uiteraard dat je je goed voelt bij wat je doet. Alles hangt af van de temperatuur en de ondergrond. Oefen je in een zaal met koude stenen of met warm tapijt? Of oefen je buiten op een plein of een grasveld?
Als je van plan bent om blootsvoets Tai Chi of Qigong te gaan doen, geef jezelf dan in ieder geval de tijd om je aan te passen. Ook je voeten moeten immers wennen aan de nieuwe omstandigheden.
Heb je intussen je schoenen uitgedaan? Of net niet?
Deel je ervaringen hieronder met anderen.
Daar heeft iedereen wat aan!
Beste Kris,
Ik heb TaiChi opnieuw ontdekt. Ondertussen draag ik echter steunzolen om de knieen te sparen. Klopt het dat ik best een soepele leren platte schoen zoek om mijn (nogal dikke) zolen in te plaatsen?
Vriendelijke groet,
Jan.
Dag Jan, fijn dat je Tai Chi terug hebt ontdekt! Als je soepele, platte, leren schoenen kan vinden waar je steunzolen in passen. lijkt me dat een goed idee. De soepelheid van je schoenen is naar mijn gevoel echter niet zo heel relevant als je steunzolen draagt, want die zijn per definitie minder soepel. Platte schoenen lijken me een evidente keuze. Als je schoenen met leren zolen kan vinden, wat tegenwoordig niet makkelijk is, dan lijkt me dat wel een goed idee, om de redenen die in het artikel aangehaald worden. Als je ze niet vindt, dan moet het maar rubber zijn. Het meest cruciale is dat je je goed en veilig voelt. Misschien hebben jouw knieën op dit moment wel meer behoefte aan een goede, stevige, rubberen schoen…? Het hangt ook af van de stijl die je beoefent. Rubber is vooral een nadeel als veel om je as draait. Hopelijk kan je hier wat mee! Beste groet, Kris
Kijk eens hier:
https://www.facebook.com/WildWomanSisterhood/photos/a.464870870329169.1073741830.149639628518963/1014809045335346/?type=3&theater
Dankjewel, Dinette! Ook deze video over gronding van Dr. Mercola werd me intussen toegestuurd door een vriend. Zeer de moeite waard, over de mogelijke correlatie tussen het continu dragen van rubberen zolen en allerlei fysische en psychische klachten: https://www.youtube.com/watch?v=CSNnIg2cVjc
Kei interessant, Kris! Dat wil ik nu eens dadelijk proberen, zie! Maar ik ben nu thuis en heb geen tuin. Is dat even goed gewoon thuis te doen? Ben al lang met Indianen literatuur begaan en het past toch helemaal in hun visie van “moeder Aarde” waar we toch zoveel ondersteuning van krijgen… Dankjewel voor het bericht! Gee
Dat is zeker thuis te doen, Gee. Of natuurlijk even naar het park. De huidige temperaturen nodigen daartoe uit, toch? Geniet ervan!
Een mooi onderwerp in het Tai Chi-verhaal, Kris. Goed van jou om de aandacht er eens op te richten.
Naar mijn ervaring zijn er verschillende, bepalende elementen in de keuze van schoeisel.
Op de eerste plaats komt voor mij de vereiste van bewegingsvrijheid, waardoor elke beweging van een lichaamsdeel in het totale lichaam kan doorvloeien. De klassieke teksten beschrijven dit als volgt: “In beweging moeten alle delen van het lichaam licht, wendbaar en als een snoer parels onderling verbonden zijn.” Dit vereist een soepele schoen, die elk voetgewricht de nodige vrijheid geeft.
Wanneer yin en yang in balans zijn tijdens onze training, is onze blik zowel extern (yang) als intern (yin) gericht. De externe blik helpt ons in de oriëntering in de ruimte en de intern gerichte blik helpt ons in het observeren van ons innerlijk zijn. In het verhaal van lichaamswerk, zoals Tai Chi, spreken we in de westerse wetenschappelijke lectuur over “proprioceptie”. Hoe minder onze kleren en schoeisel ons daarbij hinderen, hoe beter.
Een andere eigenschap van Yang is de neiging om te stijgen, van yin om te dalen. In onze westerse wereld hebben mensen de neiging te yang te zijn, waardoor de ademhaling stijgt, het hoofd actiever is en voeling met het lichaam vaak moeizamer verloopt. Door in de oefeningen de ademhaling toe te laten te dalen tot in de buik (onderste Dantian) en de aandacht naar de voeten te verhogen, brengen we yin en yang bij ons westerlingen meer in balans.
Tijdens het oefenen stimuleren we de Qi-stroom in ons lichaam. Die opgewekte energie straalt verder uit dan de materie van ons lichaam. Het belang van deze uitstraling ligt vooral in de energetische bescherming van ons lichaam tegen invloeden van buitenaf. In Tai Chi en Qigong spreken we hier van Weiqi. Om deze energie niet te verliezen tijdens onze training is het van belang om te trainen met kleding met lange mouwen en lange broek of rok en schoeisel. Enkel bij heel warm en windstil weer zou hier idealiter mogen van afgeweken worden.
De lichte, soepele schoen zou ik enkel vervangen bij oudere personen, of personen met acute( bijvoorbeeld artritis) of chronische (bijvoorbeeld artrose)gewrichtsproblemen door een schoen met goede schokdemping. omdat hier de bescherming van de gewrichten primeert boven de bovengenoemde elementen.
Met hartelijke groeten,
Ludo Goovaerts
Dag Ludo, dankjewel voor je heldere aanvullingen! Beste groeten, Kris
Even stilstaan bij schoeisel, een aspect van Tai-Chi dat tijdens de les weinig besproken werd,vond ik verrassend interessant, en ik ben blij met de bespreking die zowel voor- als nadelen van blote voeten aangeeft. Thuis loop ik vaak op blote voeten, en als het niet te koud is doe ik ook mijn tai-chi oefening blootsvoets : het voelt voor mij steviger, inderdaad meer informatie die doorstroomt naar de hersenen (ik voel dan elke oneffenheid). En zoals in het artikel wordt vermeld : ik houd effectief beter mijn evenwicht als ik de oefeningen zonder schoenen doe.
Dag Kris, wat ik vooral herken is: je voelt dan elke oneffenheid. Het brengt je aandacht dan meer naar de voeten en zoals je weet volgt de Qi de aandacht. Dat geeft meer aarding, gronding, stevigheid… Dankjewel voor je reactie!